Kronika Thietmara z Merseburga

Kronika Thietmara. Niemiecka kronika spisana po łacinie przez biskupa Merseburga Thietmara w latach 1012-1018. Pełny łaciński tytuł kroniki brzmi Thietmari Merseburgiensis episcopi Chronicon. Dzieło składa się z ośmiu ksiąg. Opisane w wydarzenia obejmują lata 908-1018. Kronika Thietmara jest jednym z najważniejszych źródeł pisanych do dziejów Europy średniowiecznej X i XI wieku.

Thietmar urodził się 25.VII.975 roku. Był trzecim synem grafa Zygfryda z saskiego rodu Walbeck oraz Kunegundy wywodzącej się z rodu grafów Stade. Ojciec Thiethmara zadbał o należyte wykształcenie swego potomka, którego przeznaczył do kariery duchownej. Początkowo Thietmar pobierał nauki u swojej ciotki Emnildy w Kwedlinburgu. Wieku dwunastu lat ojciec wysłał go do Klasztoru świętego Jana na Górze w Magdeburgu gdzie kształcił się przez następne trzy lata. Edukację kontynuował w szkole katedralnej przy katedrze Magdeburskiej. Wkrótce Thietmar został członkiem magdeburskiej kapituły katedralnej. Odziedziczył w tym czasie po rodzicach duży majątek ziemski. Na ziemiach należących do Thietmara znajdowały się między innymi grunty użytkowane przez klasztor walbecki. Kolejnym szczeblem w jego karierze było stanowisko przeora w Walbeck, które nabył, jak sam przyznaje, na drodze symonii. W roku 1004 Thietmar zyskał wpływowego protektora w osobie nowo wybranego arcybiskupa magdeburskiego Taginona. Był to punkt zwrotny w karierze Thietmara. Arcybiskup Taginon należał do zaufanych ludzi króla Henryka II. Jego poparcie umożliwiło Thietmarowi zbliżenie z dworem monarszym. Pod koniec roku 1004 arcybiskup Taginon udzielił dwudziestoczteroletniemu Thietmarowi święceń kapłańskich. Uroczystość zaszczycił swą obecnością sam Henryk II.

W latach następnych Thietmar pogłębił związki z arcybiskupem Taginionem, który darzył swojego podopiecznego przyjaźnią i zaufaniem. Poparcie Taginiona okazało się kluczowe dla dalszej kariery duchownej Thietmara. Dzięki usilnym namowom i perswazjom arcybiskupa Henryk II zgodził się powierzyć Thietmarowi wakujące stanowisko biskupa merseburskiego, które zwolniło się po śmierci dotychczasowego biskupa Wigberta. Uroczysta konsekracja odbyła się 24.IV.1009 roku. Thietmar liczył sobie wówczas trzydzieści cztery lata. Rządy biskupie Thietmara w Merseburgu koncentrowały się wokół dwóch zagadnień. Pierwsze dotyczyło restytucji ziem biskupstwa merseburskiego, które w trzynaście lat po założeniu zostało w roku 981 zniesione, a po wskrzeszeniu w roku 1004 uzyskało jedynie część swoich dawnych terytoriów. Drugie zagadnienie związane było ze wschodnią polityką Niemiec, w którą Thietmar z racji zajmowanego stanowiska aktywnie się angażował, oraz stosunkami polsko-niemieckimi. Godność biskupa merseburskiego piastował Thietmar przez dziewięć lat. Zmarł 1.XII.1018 roku przeżywszy czterdzieści trzy lata.

Pracę nad Kroniką rozpoczął Thietmar w roku 1012 i prowadził ją aż do śmierci w roku 1018. Dzieło spisane zostało w języku łacińskim. Składa się z ośmiu ksiąg. Podział ten, mimo iż nie ustalony przez autora, wynika wyraźnie z tekstu Kroniki i wprowadzony został przez jej wydawców w Monumenta Germaniae Historica. Znamy dwa rękopisy Kroniki Thietmara. Oryginał zwany Kodeksem drezdeńskim znajdujący się w Saskiej Bibliotece Krajowej w Dreźnie spłonął niemal doszczętnie podczas bombardowania miasta w lutym 1945 roku. Tekst oryginału zachował się do naszych czasów dzięki licznym wydaniom dzieła sporządzonym przed jego uszkodzeniem. Co zaś się tyczy drugiego rękopisu to jest on odpisem Kroniki sporządzonym w roku 1120 w klasztorze korbejskim. Zwiemy go od miejsca powstania i licznych zmian dokonanych w teksie przez kopistę Przeróbką Korbejską.

Pierwotnym celem, który przyświecał Thietmarowi, było napisanie historii biskupstwa merseburskiego. W wyniku aktywnego zaangażowania w życie polityczne Niemiec oraz w skutek zgromadzenia obszernego materiału źródłowego autor zdecydował się wyjść poza występnie wyznaczone ramy. Kronika stała się opisem dziejów Niemiec za panowania królów z dynastii saskiej. Należy nadmienić, iż w opis wydarzeń przedstawionych w Kronice wplecione są liczne komentarze autora i dygresje o charakterze religijnym i moralizatorskim.

Kronika Thietmara dzieli się na osiem ksiąg. Jak już wcześniej wspomniano podział ten nie pochodzi od Thietmara, wprowadzili go wydawcy Kroniki. Pierwsze cztery księgi poświęcone są opisowi panowania królów z dynastii saskiej począwszy od Henryka I Ptasznika. Każdemu z władców kronikarz poświęcił osobną księgę. W księdze I przedstawione są losy Henryka I od roku 908. W księdze II panowanie Ottona I. Księga III dotyczy czasów Ottona II. Księga IV poświęcona jest Ottonowi III. Księgi od V do VIII opisują dzieje Niemiec za panowania Henryka II, a wiec wydarzenia autorowi współczesne. Księga V rozpoczyna się w roku 1002 wraz z wstąpieniem Henryka II na tron, a kończy w roku 1004 w chwili przywrócenia biskupstwa merseburskiego. W księdze VI przedstawione są wydarzenia począwszy od roku 1004, zamyka ją informacja o koronacji cesarskiej Henryka II w roku 1014. Księgę VII otwiera opis owej koronacji, kończy natomiast przegląd wydarzeń roku 1017. Księga VIII, ostatnia i nie dokończona w skutek śmierci autora, przedstawia wydarzenia z roku 1018.