Rocznik świętokrzyski dawny zwany również Rocznikiem dawnym. Najstarszy zachowany polski rocznik. Stanowi wyciąg z zaginionego rocznika Annales regni Polonorum deperditi. Powstał najprawdopodobniej w Krakowie w roku 1122 bądź w latach następnych. Czterdzieści trzy wpisy zawarte w Roczniku świętokrzyskim dawnym przekazują informacje z lat 948-1136. Ostatni pojedynczy wpis, informujący o śmierci bliżej nieznanej Zofii, pochodzi z roku 1136 i nie jest wykluczone, że stanowi późniejszy dopisek. Rocznik zapisany został na trzech ostatnich kartach, pochodzącej z przełomu XI i XII wieku, kopii kodeksu Epistolae canonicae cum glossa Anselmi Laudunensis. Kwestia autorstwa Rocznika świętokrzyskiego dawnego nie została jak dotąd ustalona.
W XV wieku Rocznik trafił do biblioteki benedyktynów z opactwa Świętego Krzyża na Łysej Górze. W drugiej połowie XVIII wieku znajdował się w Bibliotece Załuskich skąd, po rozbiorze Polski, został wywieziony do Petersburga wraz z całą biblioteką. Został zwrócony Polsce w 1923 roku na mocy traktatu ryskiego. W czasie II wojny światowej przewieziony do Kanady. Obecnie przechowywany jest w skarbcu Biblioteki Narodowej.
948. | Inventio sancti Stephani protomartiris. |
952. | Otto primus Italiam subegit. |
959. | Cruces apparuerunt in vestibus. |
962. | Otto in regem ungitur. |
964. | Otto imperator apellatur. |
966. | Dubrovka venit ad Miskonem. |
967. | Mysko dux baptizatur. |
982. | Zlavnyk pater sancti Adalberti obiit. |
988. | Mater sancti Adalberti obiit. |
991. | Professio sancti Adalberti cum fratre Gaudentio. |
998. | Passio sancti Adalberti. |
1000. | Ordinatio sancti Gaudentii episcopi. |
1002. | Otto imperator tercius obiit, Heinricus successit. |
1003. | Heremitae quinque in Polonia martirizati sunt. |
1016. | Kazimyr natus est. |
1018. | Bolezlaus superavit Ruziam. |
1025. | Bolezlaus Magnus obiit. |
1026. | Kazimyr ad discendum traditur. |
1034. | Mysko rex Poloniorum obiit. |
1039. | Stephanus rex obiit. |
1045. | Mysco natus est. |
1058. | Kazimyr dux obiit. |
1069. | Mysco natus est filius Bolezlay. |
1077. | Bolezlaus secundus coronatus est. |
1082. | Bolezlaus secundus rex obiit. |
1086. | Bolezlaus tertius natus est. |
1088. | Mysko duxit uxorem. |
1089. | Mysco obiit. |
1091. | Wladizlaus dux vicit Pomeranos ad Recim. |
1092. | Bogumylus archiepiscopus obiit. |
1101. | Lambertus episcopus obiit. |
1102. | Wladizlaus dux obiit. |
1103. | Bolezlaus tercius duxit uxorem. |
1105. | Wladizlaus secundus natus est. |
1109. | Tertius Bolezlaus aput Nackel vicit Pomeranos. |
1110. | Bolezlaus tercius intrat Boemyam. |
1113. | Bolezlaus tercius Nachel et alia castra obtinuit. |
1115. | Bolezlaus tercius Pruziam vastat. |
1116. | Bolezlaus tercius Pomeriam subiugavit et duo castra obtinuit. |
1118. | In eundem Bolezlaum tercium comes suus palatinus insurrexit et ob hoc lumine caruit. |
1121. | Hector interfectus est. |
1122. | Zuetopolk dux Odrensis interfectus est. |
1136. | Sophya obiit 6. Idus Octobris. |
Wersja łacińska według tekstu ustalonego przez Augusta Bielowskiego, Rocznik świętokrzyski dawny, [w:] Monumenta Poloniae Historica, T. 2, Warszawa 1961.
Monumenta Poloniae Historica, T. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961. |
Monumenta Poloniae Historica. Nova Series, T. 5, Najdawniejsze roczniki krakowskie i kalendarz, opracowanie Zofia Kozłowska-Budkowa, Warszawa 1978. |
Jan Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław - Warszawa - Kraków 1964. |