Powrót do strony głównej Mediatempora.pl

Otton I Wielki

Otton I Wielki
(23.XI.912 - 7.V.973)


Król Niemiec (936–973), Włoch (951-973) i Święty Cesarz Rzymski (962-973) z saskiej dynastii Ludolfingów. Syn Henryka I Ptasznika i jego drugiej żony Matyldy z Ringelheim. Przez pierwsze lata swego panowania Otton I zmagał się z opozycją wewnętrzną skierowaną przeciwko jego władzy. Wyszedł z tej walki zwycięsko i zmusił zbuntowanych do uznania swego zwierzchnictwa. Po opanowaniu północnej Italii i zwycięstwie odniesionym nad Węgrami w roku 955 ugruntował swoją władzę na tyle, iż mógł rozpocząć starania o koronę cesarską. Cel swój osiągnął i dnia 2.II.962 roku został w Rzymie koronowany na cesarza. Jako cesarz wiele lat spędził w Italii angażując się aktywnie w tamtejszą politykę. Organizował w tym czasie kolejne wyprawy mające na celu podporządkowanie swojej władzy południowych ziem Półwyspu Apenińskiego. Wielkim sukcesem Ottona I było utworzenie arcybiskupstwa w Magdeburgu. Otton I podejmował również liczne wyprawy zbrojne na ziemie Słowian Połabskich, którzy pomimo zaciekłego oporu musieli uznać jego zwierzchnictwo.



Kalendarium

929 - Henryk I Ptasznik wyznaczył Ottona na swego następcę. W tym samym roku Otton pojął za żonę Edytę, siostrę przyrodnią króla Wessexu Athelstana, córkę nieżyjącego już króla Edward I Starszego.

7.VIII. 936 - Koronacja królewska i namaszczenie Ottona I. Ceremonia odbyła się w Akwizgranie. Przewodniczył jej arcybiskup Moguncji Hildebert w asyście arcybiskupa Kolonii Wigfrieda.

936 - Wyprawa zbrojna Ottona I przeciw Redarom. Zostali oni pokonani i zmuszeni do płacenia trybutu.

936 - Otton I wyznaczył na stanowisko dowódcy wojsk (princeps militiae) Henryka z rodu Billungów, pomijając przy wyborze jego starszego brata, doświadczonego wodza, Wichmana Billunga. Decyzja ta wzbudziła gniew i rozgoryczenie spodziewającego się awansu Wichmana.

937 - Książę frankoński Eberhard najechał zbrojnie na ziemię swojego krnąbrnego lennika Bruninga. Pochodzący z saskiego rodu możnowładczego Bruning, podobnie jak wielu saskich wielmoży, doszedł do przekonania, iż posiadane lenno dzierży z łaski saskiego króla, nie zaś obcego księcia. Eberhard spalił jego gród Helmern i wymordował całą załogę. Otton ukarał agresora konfiskatą koni o wartości stu talentów, ponadto wszystkich dowódców uczestniczących w najeździe skazał na hańbiącą karę. Aby odpokutować swoje winy mieli oni na swych plecach dźwigać psy do grodu Magdeburg. Eberhard potraktował decyzję Ottona jako osobistą zniewagę. Wkrótce dał temu wyraz stając po stronie zbuntowanego Tankmara.

937 - Po śmierci margrabiego Zygfryda sprawującego namiestnictwo na pograniczu słowiańskim na jego następcę Otton I wyznaczył Gerona, młodszego brata zmarłego. Decyzja ta nie spodobała się przyrodniemu bratu Ottona Tankmarowi, który spodziewał się, że jemu przypadnie stanowisko margrabiego.

21.IX.937 - Otton I utworzył i uposażył w Magdeburgu klasztor świętego Maurycego.

938 - Królewski brat Tankmar niezadowolony z pominięcia go przy obsadzie najwyższych godności i książę Frankonii Eberhard zbuntowali się i wystąpili zbrojnie przeciw władzy Ottona I. W początkowej fazie konfliktu Eberhardowi udało się wziąć do niewoli brata Ottona I Henryka. Buntownicy zostali jednak wkrótce pokonani. Tankmar przypłacił wystąpienie przeciwko bratu życiem. Eberhard natomiast, w skutek mediacji biskupa Moguncji Fryderyka, zgodził się podporządkować Ottonowi. Ebarhad skazany został na symboliczne wygnanie, z którego wkrótce powrócił i odzyskał wszystkie swoje godności i ziemie za cenę hołdu lennego.

939 - Bunt Henryka. Przebywający w niewoli u Eberharda Henryk, wskutek namowy księcia Frankonii, zgodził się stanąć na czele buntu, który miał mu zagwarantować koronę królewską. Po stronie Henryka obok Eberharda stanął również lotaryński książę Giselbert. Otton I przystąpił do zbrojnej rozprawy z buntownikami. Wojska królewskie odniosły zwycięstwo nad oddziałami Henryka w bitwie pod Birten. Nie doprowadziło to jednak do złamania oporu buntowników. Działania wojenne zakończyła dopiero śmierć Eberharda i Giselberta. Polegli on w potyczce z wojskami Ottona w pobliżu Andernach nad Renem. Henryk poniósł porażkę i ukorzył się przed Ottonem I, który okazał łaskę i wybaczył swemu bratu.

941 - Próba zamordowania Ottona I. Kiedy doszło do sporu pomiędzy margrabią Geronem, a saskim rycerstwem niezadowolonym z jego poczynań, Otton I z całą stanowczością opowiedział się po stronie margrabiego. W tej sytuacji gniew przeciwników Gerona szybko obrócił się przeciwko królowi. Sytuację wykorzystał Henryk, który zawiązał z grupą niezadowolonych możnych sprzysiężenie mające doprowadzić do uśmiercenia Ottona podczas świąt wielkanocnych w Kwedlinburgu. Spisek udało się wykryć, a jego organizatorów zgładzono. Na wieść o niepowodzeniu Henryk zbiegł w obawie o własne życie, jednakże wkrótce powrócił, ukorzył się i ponownie uzyskał od swego brata przebaczenie.

942 - Występując w roli mediatora Otton I doprowadził do zawarcia ugody pomiędzy królem zachodniofrankijskim Ludwikiem IV i księciem Hugonem Wielkim. Obaj zwaśnieni byli szwagrami Ottona i sami zabiegali o rozstrzygnięcie przez niego sporu.

24.I.946 - Zmarła królowa Edyta, żona Ottona I.

946 - Otton I interweniował zbrojnie w królestwie zachodniofrankijskim na prośbę swojej siostry Gerbegi, której mąż Ludwik IV przebywał w niewoli u Hugona Wielkiego. Jeszcze przed rozpoczęciem wyprawy Hugon oswobodził Ludwika, jednakże prowokacyjnie oświadczył swoją gotowość do konfrontacji. Wojska Ottona wkroczyły do królestwa zachodniofrankijskiego, do starcia zbrojnego jednak nie doszło. W roku następnym zawarto zawieszenie broni.

947 - Po śmierci księcia Bawarii Bertholda jego stanowisko objął Henryk, młodszy brat Ottona I.

7.VI.948 - Synod w Ingelheim. Synod obradował pod przewodnictwem legata papieskiego Marinusa w obecności królów Ottona I i Ludwika IV. Rozstrzygnięto na nim zatarg Ludwika IV z Hugonem Wielkim i dokonano wyboru arcybiskupa Reims. O stanowisko ubiegało się dwóch kandydatów, popierany przez Ludwika IV Artold oraz Hugo, protegowany Hugona Wielkiego. Wybór padł na Artolda.

948 - W roku tym utworzono biskupstwa w Brandenburgu i Havelsbergu. Obejmowały one swym zasięgiem ziemie Słowian Połabskich. Oba biskupstwa zostały podporządkowane arcybiskupstwu w Moguncji.

949 - Księciem Szwabii został Ludolf, najstarszy syn Ottona I.

950 - Wyprawa zbrojna do Czech. Bolesław I Srogi z rodu Przemyślidów uznał zwierzchność Ottona I i zobowiązał się do płacenia trybutu.

950 - Na wieść o śmierci króla Italii Lotara i uwięzieniu jego żony Adelajdy przez Berengara z Ivrei i jego syna Adalberta, którzy przejęli władzę królewską, Otton zdecydował się zaangażować w walkę o koronę króla Italii.

951 - Pierwsza wyprawa Ottona I do Italii. Kampania rozpoczęła się jesienią. Ottona wspierał jego brat Henryk Bawarski oraz najstarszy syn Ludolf. Wyprawa zakończyła się sukcesem. Wojska Ottona zepchnęły Berengara z Ivrei do defensywy. Wkrótce Otton I poślubił Adelajdę, wdowę po królu Lotarze, i koronował się w Pawii przyjmując tytuł rex Francorum et Longobardorum. Kolejnym krokiem Ottona było wysłanie poselstwa do Rzymu z zamiarem uzyskania u papieża zgody na koronację cesarską. Zadanie to powierzono arcybiskupowi mogunckiemu Fryderykowi i biskupowi Hartbertowi z Chur. Z nieznanych przyczyn papież Agapet II odmówił. Niebawem, prawdopodobnie na wieść o knowaniach swego syna Ludolfa niezadowolonego z italskiej polityki ojca, Otton I opuścił Italię i powrócił do kraju. W Italii z ramienia Ottona I pozostał książę Konrad Czerwony.

952 - Król Berengar z Ivrei, za namową Konrada Czerwonego, udał się do Magdeburga na spotkanie z Ottonem I. Doznał tam jednak zniewagi, gdyż na audiencję przyszło mu czekać aż trzy dni. Porozumienia wówczas nie zawarto.

952 - W sierpniu tego roku na wiecu i synodzie w Augsburgu doszło do ponownego spotkania Berengara II z Ottonem I. Berengar z Ivrei i jego syn Adalbert podporządkowali się władzy Ottona i złożyli mu hołd lenny. W zamian otrzymali w lenno Italię.

953 - Otton I wysłał poselstwo do kalifa Kordoby Abd ar-Rahmana III. W imieniu Ottona posłował mnich Jan z klasztoru w Gorze.

953 - Bunt Ludolfa. W marcu doszło do wystąpienia Ludolfa i księcia lotaryńskiego Konrada Czerwonego. Oświadczyli oni, iż ich działania nie są skierowane przeciwko królowi tylko przeciwko jego bratu Henrykowi Bawarskiemu. Otton I nie uznał racji spiskowców. Doszło więc do otwartego konfliktu, w którym obie strony znalazły w kraju licznych popleczników. Działania zbrojne przeplatane były próbami polubownego rozwiązania sporu. W mediacje aktywnie angażowali się arcybiskupi Fryderyk z Moguncji oraz Bruno z Kolonii.

954 - Ostatecznie buntownicy podporządkowali się Ottonowi. Cena jaką przyszło im zapłacić była wysoka, Ludolf i Konrad musieli pogodzić się z utratą własnych księstw. Należy odnotować, że na polubowne zakończenie sporu wpłynęło pojawienie się zagrożenia zewnętrznego w postaci łupieżczych wyprawy Węgrów.

954 - Przeciwko zwierzchnictwu niemieckiemu zbuntowało się plemię Wkrzan. Powstanie zostało stłumione przez margrabiego Gerona w asyście księcia lotaryńskiego Konrada Czerwonego.

955 - Wykorzystując słabość wynikłą z wewnętrznych sporów Węgrzy napadali w tym czasie na Bawarię i Szwabię. Węgrzy zrezygnowali z dotychczasowej taktyki szybkich konnych wypraw łupieżczych i zmusili swoje wojska do podjęcia oblężenia Augsburga, którego obroną dowodził biskup Udalryk.

10.VIII.955 - Bitwa na Lechowym Polu. Przeciągające się na niekorzyść Węgrów oblężenie Augsburga pozwoliło Ottonowi I zabrać wojska i podążyć z odsieczą obleganym. Do decydującego starcia doszło nad rzeką Lech. Węgrzy zostali rozbici i zmuszeni do ucieczki. Było to bez wątpienia największe zwycięstwo militarne Ottona I.

955 - Bracia Wichman Młodszy i Ekbert, synowie Wichmana Starszego, zbuntowali się i wystąpili zbrojnie przeciw swemu stryjowi Hermanowi Billungowi. Nie mogąc mu sprostać zawarli przymierze z księciem słowiańskich Obodrytów Nakonem i jego bratem Stoigniewem. Hermanowi Billungowi, który w pojedynkę nie był w stanie sprostać przeważającym siłom przyszedł z pomocą sam Otton I. Wichmana i Ekberta ogłosił banitami, a na proponowany przez Obodrytów rozjem nie przystał.

16.X.955 - Bitwa pod Rzeknicą. Do ostatecznego starcia w kampanii Ottona I przeciw Obodrytom i ich sprzymierzeńcom doszło w bitwie nad rzeką Rzeknicą. Dzięki podstępowi margrabiego Gerona, znajdujące się w krytycznym położeniu wojska Ottona I, zdołały przełamać okrążenie i zadać klęskę dowodzonym przez Stoigniewa Słowianom.

958 - W roku tym Otton I zaniemógł i przeszedł ciężką chorobę.

961 - Otton I wysłał na Ruś mnicha Adalberta, późniejszego arcybiskupa magdeburskiego. Była to odpowiedź na prośbę kijowskiej księżniczki Olgi. Księżna przyjęła co prawda chrzest z Bizancjum, ale to u Ottona szukała kapłanów, którzy mieliby nauczyć jej lud zasad wiary chrześcijańskiej.

17 V 961 - Koronacja królewska Ottona II. Wyniesienie Ottona II do roli współpanującego odbyło się na zjeździe w Wormacji.

961 - Druga wyprawa Ottona I do Italii. Wyprawa ta zorganizowana została z myślą uzyskania korony cesarskiej. Po wkroczeniu do Italii Otton I wysłał poselstwo do papieża Jana XII. Starania posłów przyniosły zamierzony efekt i papież wyraził zgodę na koronację cesarską Ottona I. Podczas pobytu Ottona I w Italii miały miejsce zbrojne starcia z królem Berengarem II. Przyjął on postawę defensywną i ani myślał podporządkować się władzy Ottona I.

2.II.962 - Koronacja cesarska Ottona I. Uroczystość odbyła się w sobotę w święto Matki Boskiej Gromnicznej w kościele świętego Piotra w Rzymie. Papież Jan XII namaścił Ottona i jego małżonkę Adelajdę po czym koronował go na cesarza.

12.II.962 - W uznaniu zasług Ottona jako obrońcy i krzewiciela wiary chrześcijańskiej papież Jan XII wystawił dla cesarza dokument, w którym wyniósł klasztor świętego Maurycego w Magdeburgu do rangi arcybiskupstwa oraz utworzył nowe biskupstwo w Merseburgu, które podlegać miało pod Magdeburg.

13.II.962 - Otton wystawił w Rzymie dokument znany pod nazwą Ottonianum. Dokument ów potwierdzał wszystkie papieskie prawa i roszczenia terytorialne. Regulował również zasady wyboru papieża, miał go dokonywać kler oraz lud rzymski. Ponadto zobowiązywał nowo wybranego papieża do złożenia przysięgi na wierność cesarzowi.

963 - Kiedy Otton I prowadził kampanię wojenną na północy Italii, mającą na celu zmuszenie Berengara II do uznania jego władzy, papież Jan XII sprzymierzył się Adalbertem, synem Berengara II. Wspólnie wystąpili oni przeciw Ottonowi I. Cesarz zebrawszy armię ruszył do Rzymu. Do starcia nie doszło gdyż Jan XII i Adalbert zbiegli. Otton I postanowił rozprawić się z nielojalnym sojusznikiem. Oskarżył papieża o liczne przestępstwa i zwołał do Rymu synod, który wezwał Jana XII na sąd, a gdy ten odmówił stawiennictwa doprowadził do złożenia go z urzędu i wyboru na jego miejsce papieża Leona VIII. W tym czasie udało się Ottonowi pojmać Berengara II i jego żonę Willę, zostali oni zesłani do Bambergu. Kiedy sytuacja wydawała się już opanowana i Otton I opuścił Rzym po władzę ponownie sięgnął Jan XII. Cesarz zmuszony został do kolejnej interwencji, jednakże zanim ona nastąpiła Jan XII zmarł, a na jego miejsce, wbrew woli Ottona, wybrano papieżem Benedykta V.

964 - Otton I powrócił do Rzymu. Podczas oblężenia miasta został ekskomunikowany wraz ze swoją armią przez Benedykta V. Starania papieża na niewiele się zdały. Otton zdobył miasto i obalił Benedykta V. Na tronie papieskim zasiadł ponownie Leon VIII.

965 - Z początkiem roku cesarz opuścił Italię. Wielkanoc spędził w Ingelheim. Następnie wizytował w Kolonii, Magdeburgu, Kwedlinburgu i Merseburgu.

965 - Zmarł margrabia Geron sprawujący rządy na pograniczu słowiańskim. Schedę po Geronie podzielono pomiędzy sześciu margrabiów.

966 - Podczas świąt wielkanocnych w Kwedlinburgu Otton spotkał się z biskupami i arcybiskupami. Uczestniczyli oni w wyświęceniu jego córki Matyldy na przełożoną tamtejszego klasztoru żeńskiego. W Kwedlinburgu doszło do scysji Ottona I z biskupem Halberstadt Bernhardem, który głośno protestował przeciwko planom fundacji arcybiskupstwa w Magdeburgu.

966 - Trzecia wyprawa Ottona I do Italii. Na prośbę o pomoc, którą wysłał do cesarza przebywający w niewoli papież Jan XIII, Otton I zdecydował się na kolejną wyprawę do Italii. Wcześniej odbył się zjazd w Wormacji, na którym zdecydowano, że podczas nieobecności cesarza dbać o pokój w kraju będą arcybiskup Wilhelm oraz książę Herman, który odpowiadać miał za Saksonię. Boże Narodzenie spędził Otton w Rzymie. Na wieść o przybyciu cesarza zwrócono wolność Janowi XIII, który po oswobodzeniu powrócił na tron papieski.

967 - Z początkiem roku Otton I wyruszył na południe Półwyspu Apenińskiego. Miejscowi książęta Pandulf z Kapui oraz Landulf z Benewentu przyjęli cesarza i złożyli mu hołd lenny. Posunięciem tym Otton I wkroczył na terytoria, które Bizancjum uznawało za strefę swoich wpływów. Powstała potrzeba uregulowania wzajemnych stosunków. Cesarz wysłał więc poselstwo, w osobie wenecjanina Dominika, do cesarza Bizantyjskiego mające doprowadzić do zawarcia pokoju i przyjaźni. Liczył on również na pozyskanie dla swego następcy Ottona II żony z cesarskiego rodu. Nikefor Fokas niezadowolony z poczynań Ottona w południowej Italii oświadczył, iż o porozumieniu nie może być mowy do czasu, gdy Otton nie zrewiduje swojej polityki naruszającej interesy Bizancjum.

967 - Synod w Rawennie. Uczestniczyli w nim Otton I, papież Jan XIII oraz biskupi italscy. Na synodzie rozstrzygnięto ostatecznie kwestię utworzenia arcybiskupstwa w Magdeburgu. Przydzielono mu nowo utworzone biskupstwa w Merseburgu, Miśni oraz Żytycach, a także biskupstwa w Havelsbergu i Brandenburgu podlegające dotąd arcybiskupowi Moguncji.

24.XII.967 - Koronacja cesarska Ottona II. Wyznaczony przez ojca na następcę Otton II koronowany został na współcesarza przez papieża Jana XIII. Wydarzenie to miało miejsce w dzień Bożego Narodzenia w Rzymie.

968 - W odpowiedzi na nieprzejednane stanowisko cesarza Nikefora Fokasa Otton przedsięwziął kolejną wyprawę na południe Italii, działania wojenne zakończyły się nieudanym oblężeniem Bari.

968 - Otton I wysłał poselstwo do cesarza bizantyjskiego Nikefora Fokasa, cesarza reprezentował Liutprand z Cremony. Również tym razem nie doszło do zawarcia porozumienia.

968 - W roku tym zmarli arcybiskup Moguncji Wilhelm oraz biskup Halberstadt Bernhard. Byli oni zdecydowanymi przeciwnikami ustanowienia arcybiskupstwa w Magdeburgu. Nowym biskupem Halberstadt wybrano Hildiwarda, arcybiskupem Moguncji został Hatton. Otton I zawezwał ich do Rzymu i skłonił do poparcia projektu utworzenia arcybiskupstwa magdeburskiego. W październiku ponownie zwołano synod do Rawenny, na którym ustalono, iż arcybiskupem magdeburskim zostanie misjonarz Rusi Adalbert. W dzień Bożego Narodzenia tego roku arcybiskup Adalbert wyświęcił na biskupa Merseburga Bosona, Miśni Burkharda oraz Żytec Hugona. Diecezje te podlegać miały Magdeburgowi.

968 - Otton I wyprawił się z wojskiem do Apulii i Kalabrii. Kampania trwająca cały następny rok nie przyniosła cesarzowi żadnych wymiernych sukcesów.

969 - Cesarz Otton I wraz z papieżem Janem XIII zadecydowali o podniesieniu Benewentu do rangi arcybiskupstwa.

970 - Władzę w Bizancjum objął Jan Tzimiskes. Nastąpiło to po zamordowaniu poprzedniego basileusa Nikefora Fokasa. Nowy cesarz bizantyjski wyraził gotowość do rozpoczęcia rokowań w celu uregulowania stosunków z Ottonem I.

972 - Do Konstantynopola wyruszył arcybiskup Kolonii Geron. Powrócił do kraju z narzeczoną dla Ottona II, bratanicą cesarza Jana Tzimiskesa księżniczką Teofano.

972 - Otton I powrócił do kraju. We wrześniu wziął udział w synodzie w Ingelheim.

973 - Cesarz przybył do Saksonii, gdzie wizytował nowo utworzone arcybiskupstwo w Magdeburgu i podległe mu biskupstwo w Merseburgu. Wielkanoc spędził Otton w Kwedlinburgu. Następnie wyruszył do Memleben w Turyngii gdzie ciężko się rozchorował.

7.V.973 - Data śmierci Ottona I. Miało to miejsce w Memleben. Cesarz został pochowany w katedrze w Magdeburgu u boku swej pierwszej małżonki Edyty.


Ilustracje

Zamieszczona poniżej ilustracja, przedstawiająca Ottona I podczas bitwy na Lechowym Polu, pochodzi z książki The illustrated history of the world wydanej przez Ward, Lock & Co w Londynie w roku 1881.
Grafika z książki The illustrated history of the world przedstawiająca Ottona I Wielkiego podczas bitwy na Lechowym Polu
Otton I Wielki w bitwie na Lechowym Polu


Bibliografia

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

Kronika Thietmara, opracowanie i tłumaczenie Marian Zygmunt Jedlicki, posłowie Krzysztof Ożóg, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2014.
Widukind. Dzieje Sasów oraz Roczniki korbejskie oraz Roczniki hildesheimskie, tłumaczenie Grzegorz Kazimierz Walkowski, Wydawnictwo Euro-Omni, Bydgoszcz 2013.

OPRACOWANIA OGÓLNE

Władysław Czapliński, Adam Galos, Wacław Korta, Historia Niemiec, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981.
Stefan Weinfurter, Niemcy w średniowieczu. 500-1500, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.

MONOGRAFIE

Gerd Althoff, Ottonowie. Władza królewska bez państwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
Jarosław Sochacki, Początki Państw. Niemcy, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2016.
Jerzy Strzelczyk, Otton I Wielki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2018.
Powrót do strony głównej Mediatempora.pl