Po śmierci Bolesława I Chrobrego władzę w kraju przejął, pochodzący z małżeństwa z Emnildą, Mieszko II. Jego aktywność polityczna u boku ojca oraz staranne wykształcenie, znał ponoć łacinę i grekę, pozwalają sądzić, iż już wcześniej Chrobry przeznaczył go na swojego następcę i dobrze do tej roli przygotował. Koronacja królewska Mieszka II odbyła się wkrótce po objęciu przez niego władzy. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż w czasie gdy Mieszko II wstępował na tron, kraj wyczerpany był toczonymi przez Chrobrego, nieustannie, wojnami. Przekładało się to zapewne na nastroje wśród ludu, który ponosił ciężar prowadzonych latami walk.
Kalendarium
1026-1027 - Mieszko II sprzymierzył się ze stronnictwem występującym przeciwko władzy Konrada II, prawdopodobnie zobowiązał się udzielić wsparcia militarnego w przypadku wybuchu konfliktu. Opozycja wykorzystując nieobecność Konrada II, który w 1026 roku udał się do Italii po cesarską koronę, wszczyna bunt. Po powrocie do Niemiec, w połowie 1027 roku, cesarz bez większych problemów poradził sobie z buntownikami.
1028 - Kiedy bunt przeciwko Konradowi II już dogasał Mieszko II zdecydował się wesprzeć opozycję i wyprawił się zbrojnie na Saksonię czyniąc wielkie spustoszenie, zdobył łupy i jeńców.
1029 - Cesarz Konrad II zorganizował odwetową wyprawę , której celem były Łużyce. Armia cesarska oblegała Budziszyn, ale nie udało im się zdobyć grodu. Wyprawa zakończyła się dla Konrada II niepowodzeniem, zmuszony był wycofać wojska.
1029 - Sprzymierzony z cesarzem książę czeski Udalryk najechał na Morawy, których Mieszko II nie był w stanie skutecznie bronić będąc zaangażowanym w obronę Łużyc. Mieszko II utracił Morawy na rzecz Czech.
1031 - Konrad II zorganizował kolejną wyprawę na Łużyce. Tym razem cesarz odniósł zwycięstwo, a Mieszko II, na mocy niekorzystnego dla Polski układu pokojowego, zrzekł się Milska i Łużyc, o które latami walczył Chrobry z Henrykiem II. Słabość Mieszka II podczas drugiej wojny z cesarzem tłumaczy się często napiętą sytuacją wewnętrzną i narastającym kryzysem dynastycznym, bracia księcia, Bezprym i Otto, uparcie dążyli do obalenia go i przejęcia władzy.
1031 - Książęta ruscy Jarosław Mądry i jego brat Mścisław wyprawili się na kraj Mieszka II, kiedy ten odpierał najazd cesarza Konrada II na Łużyce. Polska utraciła Grody Czerwieńskie na rzecz Rusi, a władzę w kraju przejął Bezprym. Panuje przeświadczenie, iż to właśnie Bezprym stał za organizacją ruskiego najazdu, niewykluczone też, że wspomagał go przebywający na wygnaniu drugi syn Emnildy, Otto. W tej sytuacji, zaatakowany z dwóch stron, Mieszko II postanowił uciekać z kraju. Schronienia szukał w Czechach, na dworze księcia Uldaryka. Skończyło się to dla Mieszka II tragicznie, został pojmany, uwięziony, a następnie wykastrowany.
1031-1032 - Rządy Bezpryma. Panowanie Bezprym rozpoczął od odesłania cesarzowi polskich insygniów koronacyjnych, wywiozła je z kraju królowa Rycheza, która na dwór Konrada II udała się w raz z dziećmi, Kazimierzem i Gertrudą. Prawdopodobnie kolejnym krokiem Bezpryma była rozprawa z opozycją, która występowała po stronie Mieszka II. Część z prześladowanych miała schronić się na Mazowszu. Byli to przeważnie możni, ówczesna elita społeczna, której interesy związane były ściśle z osobą księcia. Na lata panowania Bezpryma przypada tak zwana reakcja pogańska, czyli bunt ludności, skierowany przeciwko władzy książęcej i możnym, będący efektem zbytniego obciążenia społeczeństwa daninami na rzecz warstwy rządzącej. Bunt taki miał oczywiście charakter antychrześcijański, a samo narzucone odgórnie chrześcijaństwo stanowiło dla większości obarczonego ciężarami narodu symbol ucisku społecznego i wyzysku. Wspomnienie starej wiary i związanej z nim swobody i wolności podsycało jedynie społeczne niezadowolenie, zwłaszcza w czasach ekonomicznego kryzysu. Nie jest wykluczone, iż Bezprym sam podsycał nastroje antychrześcijańskie, by w ten sposób zdobyć posłuch wśród ludu i wyeliminować swoich wrogów. Istnieje też hipoteza, iż Bezprym był inicjatorem reakcji pogańskiej, którą rozpętał celem przejęcia władzy jeszcze za czasów panowania Mieszka II i osobiście stanął na jej czele. Rządy Bezpryma nie trwały długo, jak podaje Rocznik hieldesheimski został zamordowany w 1032 roku przez swoich. Za zamordowaniem Bezpryma mieli stać jego bracia, Mieszko II i Otto.
1032 - Po śmierci Bezpryma do kraju powrócił oswobodzony przez Udalryka Mieszko II. Już wcześniej cesarz Konrad II zorganizował przeciw pogrążonej w chaosie Polsce wyprawę zbrojną. Obejmując ponownie władzę w kraju ogarniętym jeszcze niedawno rewoltą, Mieszko II doskonale zdawał sobie sprawę z beznadziejności własnego położenia. Obawiając się zapewne cesarskiej interwencji sam zabiegał o widzenie. Do spotkania doszło w Merseburgu, Mieszko II zrzekł się polskiej korony i zgodził na dokonany przez cesarza podział kraju na trzy części. Mieszko miał otrzymać Małopolskę i Mazowsze, jego młodszy brat Otto otrzymał Śląsk, a Dytryk, będący prawdopodobnie synem jednego z przyrodnich braci Chrobrego (Mieszka bądź Lamberta), Wielkopolskę.
1034 - Panowanie Mieszka II nie trwało długo, zmarł w maju 1034 roku. Rok wcześniej zmarł jego młodszy brat Otto, którego dzielnicę udało się Mieszkowi II przejąć. Niewykluczone też, że przed śmiercią Mieszko wygnał Dytryka i zjednoczył cały kraj.
| Kosmasa Kronika Czechów, opracowanie i tłumaczenie Maria Wojciechowska, Wydawnictwo Templum, Wodzisław Śląski 2012. |
| Kronika Polska, Anonim tzw. Gall, tłumaczenie Roman Grodecki, seria: Biblioteka Narodowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1996. |
| Kronika Polska, Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), opracowanie i tłumaczenie Brygida Kürbis, seria: Biblioteka Narodowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1996. |
| Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2005. |
| Jerzy Dowiat, Polska - państwem średniowiecznej Europy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968. |
| Roman Grodecki, Stanisław Zachorowski, Jan Dąbrowski, Dzieje Polski średniowiecznej, T. 1-2, Wydawnictwo Universitas, Kraków 1995. |
| Stanisław Kętrzyński, Polska X-XI wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961. |
| Henryk Łowmiański, Początki Polski, T. 5, Formowanie się państwa polskiego w latach 964–1000, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973. |
| Henryk Łowmiański, Początki Polski, T. 6 (cz. 1-2), Polityczne i społeczne procesy kształtowania się narodu do początku wieku XIV, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985. |
| Gerard Labuda, Pierwsze wieki monarchii piastowskiej, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2012. |
| Stanisław Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002. |
| Stanisław Szczur, Krzysztof Ożóg, Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999. |
| Jerzy Wyrozumski, Historia Polski do roku 1505, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989. |
