Dagome Iudex

Dagome Iudex. Dokument, w którym Mieszko I, występujący pod imieniem Dagome, oddaje swoje państwo i jego przyległości pod opiekę papiestwa. Imię Dagome pochodzi prawdopodobnie od imienia świętego Dagoberta, którego kult był szczególnie rozpowszechniony w Lotaryngii, skąd pochodził pierwszy polski biskup misyjny Jordan. Imię to Mieszko miał otrzymać na chrzcie, oczywiście jest to tylko hipoteza. W dokumencie zawarty jest opis granic państwa Mieszka, określonego mianem Schinesghe. Granica miała przebiegać wzdłuż Morza Bałtyckiego (longum mare) do granicy z Prusami, dalej na południe do miejsca zwanego Rusią, stamtąd na zachód do Krakowa (chodzi prawdopodobnie o ziemię krakowską a nie samo miasto), dalej do rzeki Odry do miejsca zwanego Alemure (prawdopodobnie Morawy), następnie do ziemi Milczan i na północ wzdłuż rzeki do Schinesghe (Gniezno bądź Szczecin według niektórych historyków). Wystawcami dokumentu byli Mieszko, jego żona Oda oraz ich dwaj synowie, Mieszko i Lambert. Brak wśród wystawców trzeciego syna z tego małżeństwa, mianowicie Świętopełka, stąd domniemanie, iż mógł on być przeznaczony do stanu duchownego. Dokument nie wspomina ani słowem o Bolesławie I Chrobrym, najstarszym synu księcia, który pochodził z małżeństwa z Dobrawą. Dlatego też jako prawdopodobną przyczynę powstania dokumentu wysuwa się zabezpieczenie praw Ody i jej potomstwa przez niedopuszczenie do ich wydziedziczenia bądź wygnania przez pierworodnego syna Mieszka, Bolesława zwanego Chrobrym.

Dokument Dagome Iudex nie dotrwał do naszych czasów. Znamy go z regestu (streszczenia) sporządzonego w kancelarii papieskiej, przez kardynała Deusdedita, za pontyfikatu Grzegorza VII. Regest zachował się w dwóch wersjach.

Item in alio tomo sub Iohanne XV papa Dagome iudex et Ote senatrix et filii eorum: Misicam (Misica, Mysica) et Lambertus - nescio cuius gentis homines, puto autem Sardos fuisse, quoniam ipsi a IIII iudicibus reguntur - leguntur beato Petro contulisse unam civitatem in integro, que vocatur Schinesghe, cum omnibus suis partinentiis infra hos affines, sicuti incipit a primo latere longum mare, Bruzze (Pruzze) usque in locum, qui diditur Russe (Russae) et fines Russe (Russae) extendente usque in Craccoa et ab ipsa Craccoa usque ad flumen Oddere recte in locum, qui dicitur Alemure, et ab ipsa Alemura usque in terram Milze (Mulze, et affines Mulze) recte intra Oddere et exinde ducente iuxta flumen Oddera usque in predictam civitatem Schinesghe.

Item in alio thomo sub Iohanne XV papa Dagome iudex et Ote senatrix et filii eorum: Mifica (Misica) et Lambertus leguntur beato Petro contulisse unam civitatem in integrum, que est Schignesne (Schinesne, Schinesghe), cum omnibus suis pertinentiis infra hos affines, sicuti incipit a primo latere longum mare, fine Pruzze usque in locum, qui dicitur Russe et fines Russe extendente usque in Graccoa (Craccoa, Cracoa) et usque ad flumen Oddere recte in locum, qui dicitur Alemure, et ab ipsa Alemura usque in terram Milze et a fine Milze recte intra Oddere et exinde ducente iuxta flumen Oddera usque in predictam civitatem Schinesche (Schinesgne, Schinesghe).

Podobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV Dagome, pan, i Ote, pani i synowie ich Mieszko i Lambert (nie wiem, jakiego to plemienia ludzie, sądzę jednak, że to byli Sardyńczycy, ponieważ ci są rządzeni przez czterech "panów") mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku wzdłuż morza [dalej] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi [dalej] ciągnąc aż do Krakowa i od tego Krakowa aż do rzeki Odry, prosto do miejsca, które nazywa się Alemure, a od tej Alemury aż do ziemi Milczan i od granicy Milczan prosto do Odry i stąd idąc wzdłuż rzeki Odry aż do rzeczonego państwa Schinesghe.

Wersja łacińska i tłumaczenie według tekstu ustalonego przez Henryka Łowmiańskiego, Imię chrzestne Mieszka I, [w:] Slavia Occidentalis, T. 19, s. 203-308, Poznań 1948.